Poradnik sprzedawcy

ERP – co to, do czego służy, jakie korzyści przynosi?

ERP – co to, do czego służy, jakie korzyści przynosi?

 

Enterprise Resource Planning, czyli system ERP, to rozwiązanie, które od dekad przekształca sposób prowadzenia biznesu na całym świecie. W dobie cyfrowej transformacji, w jakiej każda sekunda i każdy zasób mają znaczenie, system ERP staje się nie tylko narzędziem wspierającym, ale wręcz fundamentem efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem.

Najważniejsze informacje

  • System ERP integruje wszystkie najważniejsze procesy biznesowe w jednej wspólnej bazie danych, eliminując problem rozproszonych informacji.
  • Oprogramowania ERP oferują: moduły do zarządzania finansami, kadrami i płacami, produkcją, łańcuchem dostaw oraz obsługą klienta.
  • Dzisiejsze systemy ERP działają w chmurze albo jako model hybrydowy, zapewniając dostęp przez przeglądarkę internetową z dowolnego miejsca.
  • Wdrożenie systemu ERP przynosi: skrócenie czasu realizacji zamówień, redukcję kosztów operacyjnych i automatyzację procesów.
  • Koszt systemu ERP zależy od: wielkości firmy, wybranych modułów i modelu wdrożenia – od kilku do kilkuset tysięcy złotych.

Czym jest system ERP i jak działa system ERP w praktyce?

Zanim przedsiębiorstwo zdecyduje się na wdrożenie ERP, warto zrozumieć, czym właściwie jest to rozwiązanie i jak funkcjonuje w codziennej działalności przedsiębiorstwa. Enterprise Resource Planning to koncepcja planowania zasobów przedsiębiorstwa, która narodziła się z potrzeby integracji wszystkich najważniejszych obszarów biznesowych w jednym systemie informatycznym. Jak działa system ERP w rzeczywistości? Otóż, gromadzi on dane z różnych działów firmy – od produkcji, przez magazyn, aż po księgowość – i przetwarza je w ramach wspólnej bazy danych, umożliwiając błyskawiczny dostęp do aktualnych danych dla uprawnionych użytkowników.

System ERP działa na zasadzie modułowej budowy, w jakiej poszczególne moduły odpowiadają za konkretne obszary zarządzania przedsiębiorstwem. Material Requirements Planning, czyli planowanie zapotrzebowania materiałowego, stanowi jedno z fundamentalnych rozwiązań modułowych, które powstało jeszcze przed ERP co to dzisiaj znamy. Manufacturing Resource Planning rozszerzył tę koncepcję o planowanie zasobów produkcyjnych, a dzisiejsze systemy ERP oferują znacznie szersze możliwości – od zarządzania projektami, przez Customer Relationship Management, aż po zaawansowaną analizę danych z wykorzystaniem uczenia maszynowego.

Czym jest system ERP z perspektywy technologicznej? To przede wszystkim zintegrowana platforma software as a service lub oprogramowanie instalowane na serwerach dostawcy bądź we własnej infrastrukturze. System ERP składa się z centralnej bazy danych oraz warstwy aplikacyjnej, która zapewnia interfejs użytkownika dostępny przez przeglądarkę internetową albo dedykowane aplikacje. Dzięki zastosowaniu Application Programming Interface, systemy ERP integrują się z innymi narzędziami używanymi w firmie, takimi jak sklepy internetowe czy zewnętrzne platformy logistyczne.

Dla przypadku firm handlowych, system ERP pomaga w zarządzaniu stanami magazynowymi poprzez funkcję Inventory Control, automatyzując procesy związane z planowaniem dostaw i zapotrzebowania materiałowego. W firmie handlowej przepływy finansowe są śledzone w czasie rzeczywistym, co pozwala na bieżące monitorowanie rentowności poszczególnych transakcji. Czy można sobie wyobrazić sprawne zarządzanie przedsiębiorstwem bez dostępu do aktualnych danych? Dzisiejsze systemy ERP eliminują problem opóźnień informacyjnych, który jeszcze dekadę temu był plagą wielu organizacji korzystających z arkuszy kalkulacyjnych.

Oprogramowania ERP – planowanie zasobów przedsiębiorstwa dla każdej firmy

Niezależnie od tego, czy mówimy o małym przedsiębiorstwie rodzinnym, czy o międzynarodowej korporacji, planowanie zasobów przedsiębiorstwa stanowi wyzwanie wymagające odpowiednich narzędzi. Oprogramowania ERP zostały zaprojektowane z myślą o różnorodnych potrzebach – od prostych systemów dla mikrofirm, po zaawansowane rozwiązania dla dużych firm wymagających obsługi złożonych procesów biznesowych. System ERP to nie tylko narzędzie dla gigantów przemysłowych, ale rozwiązanie dostępne dla każdej firmy świadomej znaczenia efektywnego zarządzania.

Dla Twojej firmy najważniejsze znaczenie ma wybór odpowiedniego systemu informatycznego, który będzie odpowiadał specyficznym wymaganiom branży i skali działalności. Programy klasy ERP różnią się pod względem: funkcji systemu, stopnia zaawansowania oraz możliwości dostosowania do indywidualnych potrzeb. Wielkości firmy nie determinuje już tak jednoznacznie dostępności systemów ERP – dzisiejsze systemy oferują skalowalne rozwiązania, w jakim małe przedsiębiorstwo może rozpocząć od podstawowych modułów, stopniowo rozbudowując system wraz z rozwojem swojej firmy.

Wdrożenie ERP w każdej firmie powinno poprzedzać dokładne rozpoznanie procesów biznesowych i zdefiniowanie wymagań specyficznych dla danej organizacji. System ERP integruje różne obszary działalności przedsiębiorstwa, tworząc jednolitą platformę do zarządzania przedsiębiorstwem, niezależnie od branży – czy będzie to produkcja, handel, usługi, czy działalność mieszana. Jak zapewnić, że wybrany system rzeczywiście odpowie na potrzeby swojej firmy? Kluczem jest analiza nie tylko obecnych, ale również przyszłych wymagań, które mogą wynikać z planów rozwojowych i ekspansji na nowe rynki.

Modułowa budowa współczesnych systemów ERP pozwala na elastyczne dopasowanie funkcjonalności do specyfiki działalności przedsiębiorstwa. Poszczególne moduły można aktywować stopniowo, co pozwala na rozłożenie kosztów wdrożenia i minimalizację ryzyka związanego z transformacją cyfrową. Dla dane przedsiębiorstwo oznacza to możliwość rozpoczęcia od najbardziej krytycznych obszarów, takich jak zarządzanie finansami czy magazynem, a następnie rozszerzania systemu o dodatkowe moduły w miarę oswajania się zespołu z nowym narzędziem.

Kadry i płace, finanse, produkcja – kluczowe funkcje systemu w jednym miejscu

Współczesne przedsiębiorstwa borykają się z wyzwaniem integracji rozproszonych informacji z różnych działów i systemów. System ERP odpowiada na tę potrzebę, gromadząc wszystkie najważniejsze dane w ramach wspólnej bazy danych, co eliminuje problem duplikacji informacji i niezgodności między różnymi źródłami.

Jakie obszary zarządzania przedsiębiorstwem mogą być obsługiwane przez jeden zintegrowany system?

  • analiza danych – zaawansowane narzędzia do raportowania i wizualizacji danych biznesowych, umożliwiające podejmowanie decyzji w oparciu o aktualne informacje, z wykorzystaniem uczenia maszynowego do prognozowania trendów, a także identyfikacji wzorców w działalności przedsiębiorstwa,
  • kadry i płace – kompleksowe zarządzanie zasobami ludzkimi obejmujące: ewidencję pracowników, rozliczanie wynagrodzeń, planowanie urlopów oraz monitoring czasu pracy, z automatycznym generowaniem wymaganych deklaracji, a ponadto raportów dla instytucji państwowych,
  • kontrola jakości – moduły do: monitorowania standardów produkcyjnych, przeprowadzania audytów, rejestrowania niezgodności oraz wdrażania działań korygujących, co jest szczególnie istotne w branżach o wysokich wymogach regulacyjnych,
  • łańcuch dostaw – zarządzanie łańcuchem dostaw od planowania potrzeb materiałowych, przez planowanie dostaw, aż po współpracę z dostawcami i optymalizację poziomu zapasów, zapewniając ciągłość produkcji przy minimalnych kosztach magazynowania,
  • moduł business intelligence – zaawansowane funkcje systemu do analizy danych biznesowych, tworzenia prognoz i symulacji scenariuszy rozwoju, wspierające strategiczne podejmowanie decyzji przez kadrę zarządzającą,
  • obsługa klienta – integracja z systemami Customer Relationship Management, umożliwiająca sprawną obsługę klienta od pierwszego kontaktu, przez realizację zamówienia, aż po serwis posprzedażowy i budowanie długoterminowych relacji,
  • planowanie produkcji – zaawansowane funkcje planowania zasobów produkcyjnych, harmonogramowania zleceń, optymalizacji wykorzystania maszyn i pracowników, minimalizujące przestoje i maksymalizujące efektywność linii produkcyjnych,
  • przepływy finansowe – kompleksowe zarządzanie finansami obejmujące: księgowość, budżetowanie, kontroling, zarządzanie płynnością finansową oraz automatyzację rozrachunków księgowych, co zapewnia pełną transparentność sytuacji finansowej,
  • zarządzanie produkcją – kompleksowe planowanie i kontrola procesów produkcyjnych od pozyskania surowców, przez Manufacturing Resource Planning, aż po wysyłkę gotowych produktów, z możliwością śledzenia każdego etapu produkcji w czasie rzeczywistym,
  • zarządzanie projektami – narzędzia do: planowania, realizacji i monitorowania projektów, przydzielania zasobów, śledzenia postępów oraz rozliczania kosztów, szczególnie przydatne w firmach projektowych i usługowych o złożonej strukturze zleceń.

Integracja wszystkich tych funkcji w ramach jednego systemu informatycznego eliminuje konieczność utrzymywania wielu niezależnych aplikacji i ręcznego przenoszenia danych między nimi. Wspólna baza danych gwarantuje, że każdy dział pracuje na tych samych, aktualnych danych, co radykalnie ogranicza ryzyko błędów i niezgodności. Dzisiejsze systemy ERP oferują również mobilne aplikacje, dzięki którym menedżerowie mają dostęp do najważniejszych informacji o działalności przedsiębiorstwa z dowolnego miejsca na świecie, co jest nieocenione w erze pracy hybrydowej i zdalnej.

ERP w chmurze czy model hybrydowy – co wybrać dla swojej organizacji?

Decyzja o modelu wdrożenia systemu ERP to jedno z najważniejszych wyborów strategicznych dla przedsiębiorstwa planującego cyfrową transformację. Czy lepiej postawić na sprawdzone rozwiązanie on-premise, nowoczesny ERP w chmurze, czy może kompromisowy model hybrydowy? Odpowiedź nie jest oczywista i zależy od specyficznych wymagań organizacji, dostępnych zasobów oraz strategii rozwoju.

Kryterium ERP w chmurze Model hybrydowy
Koszty początkowe Niskie – model subskrypcyjny bez inwestycji w infrastrukturę, opłaty miesięczne lub roczne za użytkownika. Średnie – częściowa inwestycja w infrastrukturę własną, połączona z subskrypcją chmurową dla wybranych modułów.
Skalowalność Bardzo wysoka – łatwe dodawanie użytkowników i modułów, elastyczne dostosowanie do zmieniających się potrzeb. Wysoka – możliwość skalowania zarówno zasobów lokalnych, jak i chmurowych w zależności od potrzeb.
Dostępność danych Dostęp przez przeglądarkę internetową z każdego miejsca 24/7, idealne dla pracy zdalnej i mobilnej. Częściowy dostęp zdalny, krytyczne dane mogą być przechowywane lokalnie dla bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo Odpowiedzialność dostawcy, profesjonalne zabezpieczenia na serwerach dostawcy, regularne kopie zapasowe. Podzielona odpowiedzialność, możliwość utrzymania najbardziej wrażliwych danych we własnej infrastrukturze.
Aktualizacje Automatyczne, bez przestojów, dostęp do najnowszych funkcji systemu bez dodatkowych kosztów. Częściowo automatyczne, wymaga koordynacji między elementami lokalnymi i chmurowymi.
Wymogi techniczne Minimalne – wystarczy komputer z przeglądarką internetową i stabilne łącze internetowe. Średnie – wymagana własna infrastruktura serwerowa dla komponentów lokalnych oraz łącze do chmury.
Dostosowanie Ograniczone przez standardy Software as a Service, ale wystarczające dla większości przedsiębiorstw. Wysokie – możliwość głębokiego dostosowania komponentów lokalnych do wymagań specyficznych firmy.
Czas wdrożenia Krótki – 3-6 miesięcy dla typowego wdrożenia, szybki dostęp do funkcjonalności. Średni – 6-12 miesięcy ze względu na konieczność integracji elementów lokalnych i chmurowych.

Dla wielkości firmy oraz specyfiki branży ma fundamentalne znaczenie, który model okaże się optymalny. Małe i średnie przedsiębiorstwa coraz częściej wybierają ERP w chmurze ze względu na niskie koszty wejścia, a także brak konieczności zatrudniania specjalistów IT do obsługi infrastruktury. Z kolei duże firmy o złożonych procesach biznesowych i wysokich wymaganiach bezpieczeństwa mogą preferować model hybrydowy, pozwalający zachować kontrolę nad krytycznymi danymi, jednocześnie czerpiąc korzyści z elastyczności chmury dla mniej wrażliwych obszarów działalności.

Efektywne zarządzanie – jak programy klasy ERP rewolucjonizują pracę dużych firm

Transformacja, jaką przechodzą duże firmy po wdrożeniu systemu ERP, często przekracza najśmielsze oczekiwania. Programy klasy ERP nie tylko automatyzują procesy, ale fundamentalnie zmieniają sposób funkcjonowania organizacji, eliminując bariery między działami i tworząc kulturę opartą na danych. Jak konkretnie systemy ERP oferują rewolucję w zarządzaniu wielkimi strukturami organizacyjnymi?

Centralizacja danych i eliminacja silosów informacyjnych

Największym problemem dużych firm jest rozproszone informacje w niezliczonych: arkuszach kalkulacyjnych, lokalnych bazach danych i niezintegrowanych systemach działowych. System ERP integruje wszystkie te źródła w ramach wspólnej bazy danych, tworząc jednolite źródło prawdy dla całej organizacji. Jakie to ma praktyczne konsekwencje? Decyzje strategiczne mogą być podejmowane w oparciu o aktualne dane z całego przedsiębiorstwa, a nie fragmentaryczne informacje z poszczególnych działów. Enterprise Resource Planning eliminuje czasochłonne uzgadnianie raportów między departamentami i gwarantuje, że wszyscy menedżerowie operują na tych samych, zweryfikowanych danych biznesowych.

Automatyzacja procesów i redukcja kosztów operacyjnych

Wdrożenie systemu ERP pozwala automatyzować procesy, które wcześniej wymagały manualnej pracy wielu osób. Rozrachunki księgowe, planowanie zapotrzebowania materiałowego, generowanie zamówień do dostawców czy rozliczanie wynagrodzeń – wszystkie te czynności mogą być wykonywane automatycznie przez system, z minimalnym udziałem człowieka. Skrócenie czasu realizacji zamówień przekłada się bezpośrednio na satysfakcję klientów i przewagę konkurencyjną. W przypadku firm produkcyjnych, Manufacturing Resource Planning optymalizuje wykorzystanie maszyn i surowców, redukując koszty produkcji nawet o 20-30% w pierwszym roku po wdrożeniu.

Zaawansowana analiza danych i business intelligence

Dzisiejsze systemy ERP wyposażone są w zaawansowane narzędzia do analizy danych, często wykorzystujące uczenie maszynowe do identyfikacji trendów i anomalii. Moduł Business Intelligence przekształca surowe dane transakcyjne w wartościowe informacje zwrotne, umożliwiając: prognozowanie popytu, optymalizację poziomu zapasów czy identyfikację najbardziej rentownych segmentów klientów. Dla dużych firm operujących na wielu rynkach geograficznych, możliwość konsolidacji danych ze wszystkich oddziałów i porównywania ich wydajności jest nieoceniona – pozwala identyfikować najlepsze praktyki, a także replikować je w całej organizacji.

Integracja łańcucha dostaw i zarządzanie relacjami

System ERP pomaga w zarządzaniu łańcuchem dostaw, integrując: dostawców, centra dystrybucyjne i punkty sprzedaży w jeden ekosystem. Planowanie dostaw staje się bardziej precyzyjne dzięki analizie historycznych danych sprzedażowych i automatycznemu generowaniu prognoz. Kontrola zapasów zapewnia ich optymalny poziom – wystarczający do utrzymania ciągłości dostaw, ale nie na tyle wysoki, by zamrażać kapitał i generować koszty magazynowania. Integracja z systemami Customer Relationship Management umożliwia sprawną obsługę klienta i budowanie długoterminowych relacji opartych na zrozumieniu jego potrzeb.

Wsparcie dla złożonych struktur organizacyjnych

Duże firmy charakteryzują się złożonymi strukturami organizacyjnymi, wieloma oddziałami, centrami kosztów i projektami realizowanymi równolegle. Systemy ERP oferują funkcje zarządzania projektami, które pozwalają śledzić postępy, alokować zasoby i monitorować budżety dla setek projektów jednocześnie. Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji zatrudniającej tysiące pracowników staje się znacznie prostsze dzięki modułom obsługującym kadry i płace zintegrowanym z systemem czasu pracy, ewidencją delegacji, a także planowaniem szkoleń. Czy można efektywnie zarządzać międzynarodową korporacją bez scentralizowanego systemu informatycznego? Praktyka pokazuje, że jest to niemal niemożliwe w dzisiejszym konkurencyjnym środowisku biznesowym.

Ile kosztuje system ERP i czy wdrożenie się opłaca?

Pytanie o koszt systemu ERP to jedna z pierwszych kwestii, pojawiająca się w rozmowach o potencjalnym wdrożeniu. Ile kosztuje system ERP w rzeczywistości i jakie czynniki mają wpływ na ostateczną kwotę inwestycji? Odpowiedź nie jest prosta, ponieważ koszty zależą od wielu zmiennych – od wielkości firmy, przez wybraną technologię, aż po zakres wymaganych funkcji systemu i stopień dostosowania do specyficznych potrzeb organizacji.

Dla małych przedsiębiorstw proste rozwiązania typu ERP w chmurze mogą kosztować od 200 do 1000 złotych miesięcznie za użytkownika, co daje całkowity koszt rzędu kilku tysięcy złotych rocznie dla firmy zatrudniającej 5-10 osób. Średnie przedsiębiorstwa powinny liczyć się z wydatkiem od 100 000 do 500 000 złotych na wdrożenie systemu, wliczając: licencje, dostosowanie, szkolenia i migrację danych. Dla dużych firm kompleksowe wdrożenie ERP to inwestycja rzędu od 1 do 10 milionów złotych, a w przypadku międzynarodowych korporacji koszty mogą przekroczyć nawet 50 milionów złotych. Czy tak wysokie nakłady mogą się zwrócić?

Analiza kosztów i korzyści pokazuje, że wdrożenie ERP zwykle zwraca się w okresie 2-4 lat. Redukcja kosztów operacyjnych wynikająca z automatyzacji procesów to oszczędności rzędu 15-25% w pierwszym roku po wdrożeniu. Skrócenie czasu realizacji zamówień przekłada się na zwiększenie satysfakcji klientów i wzrost sprzedaży o 10-20%. Eliminacja błędów w procesach biznesowych, które wcześniej wynikały z ręcznego przenoszenia danych między systemami, generuje dodatkowe oszczędności trudne do bezpośredniego oszacowania, ale realne i odczuwalne w codziennej pracy. System ERP składa się z wielu modułów, ale nie wszystkie muszą być wdrażane jednocześnie – rozłożenie inwestycji w czasie pozwala na lepsze zarządzanie budżetem i stopniową adaptację organizacji.

Koszt utrzymania systemu informatycznego to kolejny element równania finansowego. W przypadku rozwiązań on-premise należy uwzględnić wydatki na: infrastrukturę serwerową, zespół IT, licencje na oprogramowanie systemowe oraz regularne aktualizacje. Oprogramowanie jako usługa eliminuje większość tych kosztów, przenosząc odpowiedzialność na dostawcę i pozwalając przedsiębiorstwu skoncentrować się na działalności podstawowej. Model hybrydowy stanowi kompromis – część kosztów jest przewidywalna i powtarzalna (subskrypcja chmurowa), część wymaga inwestycji kapitałowych i utrzymania (infrastruktura lokalna). Dla Twojej firmy nieodzowne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy ROI, uwzględniającej nie tylko bezpośrednie koszty systemu, ale również korzyści biznesowe, które czasem są trudne do kwantyfikacji.

ERP – co to, do czego służy, jakie korzyści przynosi? Podsumowanie

System ERP to znacznie więcej niż tylko oprogramowanie do zarządzania przedsiębiorstwem – to fundament cyfrowej transformacji, która umożliwia efektywne zarządzanie w każdej firmie, niezależnie od jej wielkości czy branży. Enterprise Resource Planning integruje wszystkie najważniejsze procesy biznesowe w ramach wspólnej bazy danych, eliminując problem rozproszonych informacji i umożliwiając podejmowanie decyzji w oparciu o aktualne dane. Od planowania zapotrzebowania materiałowego, przez zarządzanie finansami i kadrami i płace, aż po obsługę klienta, a także analitykę biznesową – dzisiejsze systemy ERP oferują kompleksowe wsparcie dla działalności przedsiębiorstwa. Wdrożenie systemu ERP wymaga: przemyślanej strategii, odpowiedniego doboru modelu (ERP w chmurze, on-premise czy model hybrydowy) oraz zaangażowania całej organizacji, ale korzyści – od automatyzacji procesów, przez skrócenie czasu realizacji zamówień, aż po redukcję kosztów operacyjnych – sprawiają, że inwestycja zwraca się w perspektywie kilku lat. Programy klasy ERP to nie przyszłość, ale teraźniejszość efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem – pytanie brzmi nie czy wdrożyć system ERP, ale kiedy i w jakiej formie, aby maksymalnie wykorzystać jego potencjał dla rozwoju swojej firmy.

FAQ

Czym dokładnie jest system ERP i dlaczego każda firma powinna go rozważyć?

System ERP to zintegrowana platforma software służąca do planowania zasobów przedsiębiorstwa, która łączy wszystkie najistotniejsze procesy biznesowe w ramach wspólnej bazy danych. Enterprise Resource Planning eliminuje problem rozproszonych informacji między działami, automatyzuje przepływy finansowe i umożliwia efektywne zarządzanie od zarządzania produkcją, przez kadry i płace, aż po obsługę klienta. Dzisiejsze systemy ERP oferują dostęp przez przeglądarkę internetową, co czyni je dostępnymi dla firm każdej wielkości – od małych przedsiębiorstw po międzynarodowe korporacje.

Jaki model wdrożenia ERP wybrać – w chmurze, on-premise czy hybrydowy?

Wybór modelu zależy przede wszystkim od wielkości firmy, dostępnego budżetu i wymagań bezpieczeństwa – ERP w chmurze sprawdza się idealnie dla małych, a także średnich przedsiębiorstw ze względu na niskie koszty początkowe i dostęp do serwerów dostawcy bez konieczności inwestycji w infrastrukturę. Model hybrydowy stanowi kompromis dla dużych firm, które chcą zachować krytyczne dane we własnych zasobów, jednocześnie korzystając z elastyczności chmury dla mniej wrażliwych modułów. Systemy ERP działają w obu modelach efektywnie, a decyzja powinna być podjęta po szczegółowej analizie specyficznych potrzeb organizacji i strategii jej rozwoju.

Ile realnie kosztuje wdrożenie systemu ERP i jakie korzyści można osiągnąć?

Koszt systemu ERP to inwestycja od kilku tysięcy złotych rocznie dla małych firm korzystających z prostych rozwiązań chmurowych, do kilku milionów złotych dla kompleksowych wdrożeń w dużych firmach z dodatkowymi modułami i wymaganiami specyficznymi. Wdrożenie systemu ERP przynosi skrócenie czasu realizacji zamówień o 20-40%, redukcję kosztów operacyjnych o 15-25% oraz eliminację błędów wynikających z ręcznego przenoszenia danych między systemami. System ERP integruje procesy biznesowe w sposób, który zwykle zwraca się w perspektywie 2-4 lat, a długoterminowe korzyści z: planowania zasobów przedsiębiorstwa, automatyzacji i dostępu do aktualnych danych są nieocenione dla konkurencyjności organizacji.

Oceń post

Zostaw odpowiedź

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymaga pola oznaczone są *